ഈ വിശ്വാസികള്‍ക്ക് ബുദ്ധിയില്ലേ?.

കഴിഞ്ഞ പോസ്റ്റില്‍ നാം ചര്‍ച ചെയ്തത്. ദൈവാസ്തിത്വത്തിന്റെ ബുദ്ധിപരമായ സാധ്യതകളെക്കുറിച്ചാണ്. അസ്തിത്വം/ഉണ്മ എന്നതിന് മൂന്ന് സാധ്യതകളാണ് നാം സൂചിപ്പിച്ചത്. ഇതില്‍ അനിവാര്യമായ ഒരു ഉണ്മയെ മനുഷ്യബുദ്ധി തേടുന്നുവെന്നും. അതായിരിക്കണം സംഭവ്യമായ ഉണ്മയുടെ കാരണമെന്നും നമുക്ക് മനസ്സിലാക്കാന്‍ കഴിയും. അതിന് എന്ത് പേര് നല്‍കുന്നു എന്നത് പ്രസക്തമല്ല. തികഞ്ഞ നിരിശ്വരവാദികള്‍ പോലും ഒരു കാരണത്തെ തേടുകയും പറയുകയും ചെയ്യാറുണ്ട്. ദൈവം എന്ന് പറയാന്‍ അവര്‍ തയ്യാറാകില്ല എന്ന് മാത്രമേയുള്ളൂ. മറ്റുപേരുകള്‍ അവര്‍ക്കും പഥ്യമാണ്. ചിലര്‍ ദൈവത്തെത്തന്നെ അംഗീകരിച്ചുതരും പക്ഷെ അവരുടെ വിശേഷങ്ങളോടുകൂടിയുള്ളതായിരിക്കണം എന്നുമാത്രം. ഇതൊക്കെ മനുഷ്യബുദ്ധിക്ക് അസാധ്യമോ യുക്തിഹീനമോ അല്ല ദൈവാസ്തിത്വം എന്ന വസ്തുതയിലേക്ക് വിരല്‍ ചൂണ്ടുന്നു.

ദൈവത്തെ കണ്ടെത്താന്‍ ബുദ്ധികൊണ്ട് സാധിക്കുമെങ്കില്‍ എന്തിനാണ് പ്രവാചകന്‍മാരും വേദഗ്രന്ഥങ്ങളും എന്ന ചോദ്യം പ്രസക്തമാണ്. എന്നാല്‍ എങ്ങനെയാണ് മനുഷ്യന്റെ ബുദ്ധിപ്രവര്‍ത്തിക്കുന്നത് എന്ന നാം ചിന്തിക്കുകയാണങ്കില്‍ ബുദ്ധിയുടെ പരിമിതി നമ്മുക്ക് ബോധ്യപ്പെടും. പഞ്ചേന്ദ്രിയങ്ങള്‍ നല്‍കുന്ന സൂചനകളുടെ അടിസ്ഥാനത്തില്‍ തീരുമാനം കല്‍പിക്കുകയാണ് ബുദ്ധിചെയ്യുന്നത്. മനുഷ്യന്റെ സാമാന്യബുദ്ധിക്ക് സാധിക്കുന്നത് ദൈവത്തിന്റെ അസ്തിത്വം വിഭാവനം ചെയ്യാന്‍മാത്രമാണ്. അതിനപ്പുറം ദൈവത്തിന്റെ പൂര്‍ണമായ വീക്ഷണം ലഭിക്കുന്നതിനും. അപ്രകാരം തന്നെ ജീവിതത്തിന് ഒരു മാര്‍ഗദര്‍ശകമാകാനും ബുദ്ധിയെ മാത്രം അവലംബിച്ചുകൂടാ. കാരണം അത് പരിവര്‍ത്തനോന്‍മുഖവും വികസ്വരവുമാണ്. പ്രായത്തിന്റെയും കാലത്തിന്റെയും വളര്‍ചക്കൊത്ത് ബുദ്ധി അപക്വതയില്‍നിന്ന് പുരോഗമിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്നു. മനുഷ്യനില്‍ ചെറുപ്പം മുതല്‍ വാര്‍ധക്യം വരെയുള്ള ജീവിതത്തില്‍ അനുഭവപ്പെടുന്ന ഈ പരിണാമം വിചിത്രമാണ്. ഒരു ഘട്ടത്തില്‍ സ്വീകാര്യമായി തോന്നുന്ന നടപടികള്‍ മറ്റൊരു ഘട്ടത്തില്‍ വര്‍ജ്യമായിമാറുന്നു. ഈ വീക്ഷണ വൈരുധ്യം ഒരേ വ്യക്തിയുടെ ബുദ്ധിപരമായ പരിവര്‍ത്തനത്തിന്റെ താല്‍പര്യമാകുന്നു. തലമുറകളുടെ വികാസഘതിയിലും ദൃഷ്യമാണീ അവസ്ഥ. മനുഷ്യന്റെ മുന്‍അറിവുകളും മുന്‍ധാരണകളും ബുദ്ധിയുടെ തീരുമാനത്തെ നന്നായി ബാധിക്കുന്നു എന്നത് നമ്മുക്ക് അനുഭവമാണ്. ബുദ്ധിപൂര്‍ണമായും സ്വയം മാര്‍ഗദര്‍ശകമല്ലെന്നും മറ്റൊന്നിന്റെ മാര്‍ഗദര്‍ശനത്തിന്നത് വിധേയമാണന്നും ഇത് തെളിയിക്കുന്നു.

"മനുഷ്യഹൃദയം പ്രകൃത്യാതന്നെ ഏതെങ്കിലുമൊരുവസ്തുവില്‍ വിശ്വസിക്കുവാനും ഏതെങ്കിലും ഒരു വസ്തുവിനെ പ്രേമപാത്രമായി സ്വീകരിക്കാനും നിര്‍ബന്ധിക്കുന്നു. വിശ്വസിക്കാനും പ്രേമിക്കാനും യോഗ്യതയുള്ള ഒരു വസ്തുവിനെ അതിന് കിട്ടിയില്ലെങ്കില്‍ നിരുപയോഗവും ചീത്തയുമായൊരു മാര്‍ഗത്തിലേക്കത് വഴുതി പോകും" എന്ന് മനുഷ്യമനസ്സിനെക്കുറിച്ച് പഠിച്ച ചിന്താകന്‍മാര്‍ പറഞ്ഞുവെച്ചത് നമ്മുടെ അനുഭവങ്ങളെ ശരിവെക്കുന്നു. നമ്മുക്ക് വിശ്വസിക്കാനും പ്രേമിക്കാനും  യഥാര്‍ഥ യോഗ്യതയുള്ള വസ്തുവിനെയും വസ്തുതയെയും കണ്ടെത്തുക എന്നത് പരമപ്രധാനമാണ്. അതിന് ബുദ്ധിയെ മാത്രം അവലംബിച്ചാല്‍ മതിയാവില്ല. അവിടെയാണ് ദിവ്യമായ വെളിപാടുകള്‍ നമ്മെ സഹായിക്കുന്നത്. എന്നാല്‍ ഇവിടെയും മനുഷ്യബുദ്ധിയെ ശരിയായ തീരുമാനത്തിലെത്തിക്കണമെങ്കില്‍ ശരിയായ പഠനം നാം നടത്തേണ്ടിവരും. അവകാശപ്പെടുന്നതെല്ലാം ദിവ്യവെളിപാട് ആയിക്കൊള്ളണം എന്നില്ല. മിന്നുന്നതെല്ലാം പൊന്നല്ല എന്ന് പറയുന്നപോലെ. അതിനാല്‍ അത്തരം അവകാശവാദങ്ങള്‍ സ്വയം പരിശോധനക്ക് വിധേയമാക്കി ബുദ്ധിക്കത് ബോധ്യപ്പെടുന്നത് വരെ നാം ക്ഷമ പാലിക്കേണ്ടതുണ്ട്.

യുക്തിവാദികള്‍ക്ക് പലപ്പോഴും പറ്റുന്ന അബദ്ധമുണ്ട്. മനുഷ്യബുദ്ധിയുടെ ഈ പരിമിതി അവര്‍ അവഗണിക്കുകയും ഗവേഷണത്തിനും പ്രകൃതിപഠനത്തിനും സഹായിക്കുന്ന ബുദ്ധിയെ യുക്തിയായി മനസ്സിലാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. പദാര്‍ഥനിഷ്ഠമായ സ്ഥൂല സംഭവങ്ങളെയും അവയുടെ പരസ്പരബന്ധങ്ങളെയും സംബന്ധിച്ച് മനസ്സിലാക്കി ബുദ്ധിക്ക് നേര്‍വഴികാണിക്കാനെ യുക്തി സഹായിക്കുകയുള്ളൂ. അതിലെന്താണ് കുറവ് എന്ന് ചോദിക്കാം. ശാസ്ത്രനിരീക്ഷണങ്ങളോട് പൊരുത്തപ്പെടാത്ത ശാസ്ത്രമാനദണ്ഡങ്ങള്‍ക്ക് വിലയിരുത്താനാകാത്ത നിരവധി മൂല്യങ്ങളുടെ അടിസ്ഥാനത്തിലാണ് മനുഷ്യജീവിതം സംവിധാനിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നത് എന്ന് മനസ്സിലാക്കാന്‍ സാധിച്ചാല്‍ മുകളില്‍ നല്‍കിയ യുക്തിയെമാത്രം അവലംബിക്കുന്നതിലെ യുക്തിയില്ലായ്മ നമ്മുക്ക് ബോധ്യപ്പെടും. ഒരു ഉദാഹരണത്തിലൂടെ ഇത് വ്യക്തമാക്കാം. കത്തിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്ന വീടിനകത്ത് പെട്ടുപോയ ഒരു സ്ത്രീയെ രക്ഷപ്പെടുത്തണം. രണ്ടുമൂന്ന് യുവാക്കള്‍ അതിന് സന്നദ്ധമാകുന്നു. തങ്ങളുടെ ജീവന്‍ തൃണവല്‍ഗണിച്ചേ അവര്‍ക്കത് ചെയ്യാവൂ എന്ന അവസ്ഥയില്‍ മനുഷ്യബുദ്ധിയും യുക്തിയും ആ പ്രവര്‍ത്തനത്തിലെ യുക്തിശൂന്യതയാണ് മനുഷ്യനോട് കല്‍പിക്കുക. പിന്നീട് അവരെ പ്രചോദിപ്പിക്കുന്ന വികാരം ശാസ്ത്രീയമായി വിശകലനം ചെയ്യാന്‍ കഴിയാത്ത ഒരു മൂല്യവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടതാണ്. യുക്തിവാദികള്‍ക്കടക്കം ഇതില്‍നിന്നും മാറിചിന്തിക്കാനാവില്ല. എങ്കിലും മൂല്യങ്ങളുടെയും സദാചാരത്തിന്റെയും അസ്തിത്വത്തെ അവര്‍ നിരന്തരം ചോദ്യം ചെയ്തുകൊണ്ടിരിക്കുന്നത് അവരുടെ തത്വശാസ്ത്രവുമായി ഈ മൂല്യങ്ങളെ എവിടെവെച്ച് യോജിപ്പിക്കണം എന്നറിയാത്തതുകൊണ്ടാണ്. ബുദ്ധിയെയും യുക്തിയെയും മാത്രം ജീവിതത്തിന്റെ മാര്‍ഗദര്‍ശകമായി കാണാനുള്ള പ്രവണത അവര്‍ കാണിക്കുന്നതും അതുകൊണ്ടാണ. ദ്രോഹബുദ്ധി തെറ്റാണെന്നും സ്‌നേഹം നല്ലതാണെന്നും സമൂഹം വിധിയെഴുതുന്നു. പക്ഷെ അവയുടെ തെറ്റും ശരിയും സമര്‍ഥിക്കാന്‍ പറ്റിയ ശാസ്ത്രീയ യുക്തിയില്ല എന്നതാണ് നേര്. റസ്സലിനെപ്പോലുള്ള ചിന്തകന്‍മാര്‍ ഈ വസ്തുത അംഗീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്. ശാസ്ത്രത്തിന് മൂല്യബോധമില്ലെന്ന് വരുന്നത് അപകടകരമാണെന്നും അതിനാല്‍ ആധുനിക ശാസ്ത്രജ്ഞന്റെ ഒരു കടമ ശാസ്ത്രത്തെ മൂല്യങ്ങളോട് അടുപ്പിച്ചുനിര്‍ത്തുകയാണെന്നും പ്രൊഫ. ബ്രൊണോവ്‌സ്‌കിയെ പോലുള്ളവര്‍ വാദിക്കുന്നതും ഇക്കാരണത്താലാണ്.

ബുദ്ധിയെ സംബന്ധിച്ച് അടുത്തകാലം വരെ വെച്ചുപുലര്‍ത്തപ്പെട്ടിരുന്ന ധാരണകള്‍ അപൂര്‍ണമാണെന്ന് കണ്ടെത്തിയത് അബോധമനസ്സിന്റെ ഉള്ളറകളില്‍ പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്ന ബോധശക്തിയെക്കുറിച്ച് കൂടുതല്‍ മനസ്സിലാക്കാന്‍ കഴിഞ്ഞതോടെയാണ്. മസ്തിഷ്‌കത്തിന്ന് മനസ്സിലാക്കാന്‍ കഴിയാത്ത പല യുക്തികളും ഹൃദയത്തിനുള്ളതായി പാസ്‌കല്‍ പറയുന്നു. യഥാര്‍ഥ ജ്ഞാനത്തില്‍ യുക്തിയെപ്പോലെ മാനസികമായ കഴിവുകള്‍ക്കുള്ള പങ്കും കൂടുതല്‍ വ്യക്തമായി വരികയാണ്. ഹൃദയം രക്തം പമ്പുചെയ്യുന്നതുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പ്രവര്‍ത്തനത്തിനപ്പുറം മനസ്സുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പ്രവര്‍ത്തനങ്ങളുടെകൂടി പ്രഭവ കേന്ദ്രമാണ് എന്ന് തെളിയിക്കുന്നതിനാവശ്യമായ കണ്ടെത്തലുകള്‍ നടത്തപ്പെട്ടത് ഇയ്യിടെയാണ്. ഹൃദയമാറ്റ ശസ്ത്രക്രിയ നടത്തിയവരില്‍ കാണപ്പെട്ട പെരുമാറ്റവും മാനസിക വ്യാപാരങ്ങളും അതിന് പ്രയോജനപ്പെടുത്തകയുണ്ടായി. കണ്ണുകളെയല്ല അന്ധതബാധിക്കുന്നത് മറിച്ച് നെഞ്ചകത്തുള്ള ഹൃദയത്തെയാണ് എന്ന ഖുര്‍ആന്‍ സൂക്തത്തിന് ആലങ്കാരികാര്‍ഥത്തിലുപരിയായ വാചികാര്‍ഥം തന്നെയാണോ ഉള്ളത് എന്ന് അതൊടൊപ്പം ചിന്തിച്ചുപോകുന്നു.

നമ്മുടെ അറിവിലും വിശ്വാസത്തിലും മസ്തിഷ്‌കങ്ങള്‍ക്കുപരിയായ ചില കാര്യങ്ങള്‍കൂടി ആവശ്യമായി വരുന്നു. അത് യുക്തഹീനത്വമല്ല. മഹത്മാ ഗാന്ധിജിയുടെതായി ഉദ്ധരിക്കപ്പെടുന്ന ഈ വാക്കുകള്‍ വിശ്വാസത്തെ പരാമര്‍ശിക്കുമ്പോള്‍ നമ്മുടെ മനസ്സിലുണ്ടാകേണ്ടതാണ്. "നിങ്ങളുടെ യുക്തിക്കും ബുദ്ധിക്കും എത്തുവാനോ എത്തിക്കുവാനോ സാധിക്കാത്ത വിഷയങ്ങളും സ്ഥാനങ്ങളുമുണ്ട്. അവിടെ നിങ്ങളുടെ ഏകാവലംബവും വഴികാട്ടിയും നിങ്ങളുടെ പ്രശാന്തവും സുദൃഢവുമായ വിശ്വാസം മാത്രമാകുന്നു. വിശ്വാസം യുക്തി-ബുദ്ധികളെ നിഷേധിക്കുകയല്ല, അവയ്കും അപ്പുറത്തേക്ക് കടക്കുകയാണ്. വിശ്വാസത്തെ പഞ്ചേന്ദ്രിയങ്ങള്‍ക്കും മീതെയുള്ള ഒരു ആറാമത്തെ ഇന്ദ്രിയമായി കരുതാം അതിന് ഇന്ദ്രിയാതീതമായതിനെ സ്പര്‍ശിക്കാനും ദര്‍ശിക്കാനും കഴിയും"

ചുരുക്കത്തില്‍ ശാസ്ത്രീയ പരീക്ഷണങ്ങളിലൂടെ ലഭ്യമാകുന്ന നിഗമനങ്ങള്‍ക്കപ്പുറം മനുഷ്യജീവിതത്തില്‍ മറ്റൊന്നിനും സ്വാധീനമുണ്ടാകരുതെന്ന വാശി ഒറ്റപ്പെട്ട യുക്തിവാദികള്‍ക്ക് മാത്രമേ വെച്ച് പുലര്‍ത്താന്‍ കഴിയൂ. അത് മഹാബുദ്ധിയും ശാസ്ത്രീയതയുമായി സ്വയം വിലയിരുത്തുകയും അവരല്ലാത്ത മതവിശ്വാസികളെ മുഴുവന്‍ ബുദ്ധിയില്ലാത്തവരും യുക്തിയെ മരവിപ്പിച്ച് നിര്‍ത്തിയവരും അന്ധവിശ്വാസികളുമായി കണക്കാക്കി മനുഷ്യരിലെ മഹാഭൂരിപക്ഷത്തെ പരിഹസിക്കുന്ന ആധുനിക യുക്തിവാദനാട്യക്കാര്‍ ഒരു തരം മിഥ്യാധാരണയിലാണ്. എ.ഇ മാന്ററുടെ ഈ വരികള്‍ ശ്രദ്ധേയമാണ്: "ഇന്ദ്രിയങ്ങള്‍ മുഖേന നമുക്ക് മനസ്സിലാകുന്ന യഥാര്‍ഥ്യങ്ങള്‍ (Perceived Facts) ആണ്. പക്ഷെ, നമുക്ക് മനസ്സിലാക്കാന്‍ കവിയുന്ന യഥാര്‍ഥ്യങ്ങള്‍ പ്രത്യക്ഷമായ പ്രസ്തുത യാഥാര്‍ഥ്യങ്ങള്‍ മാത്രമല്ല, അവയ്ക് പുറമെ മറ്റനേകം യാഥാര്‍ഥ്യങ്ങളുണ്ട്. നേര്‍ക്ക് നേരെ അവയെക്കുറിച്ച് അറിവ് നമുക്ക് ലഭ്യമല്ലെങ്കിലും അവയെപ്പറ്റിമനസ്സിലാക്കുക സാധ്യമാണ്. യുക്തിയുക്തമായ നിഗമനമാണതിന്റെ മാര്‍ഗം. ഇങ്ങനെ അറിയുന്ന യാഥാര്‍ഥ്യങ്ങളെ അനുമാനാധിഷ്ഠിത യാഥാര്‍ഥ്യങ്ങള്‍ (Inferred Facts) എന്ന് വിളിക്കാം."

അതോടൊപ്പം ശാസ്ത്രവാദികള്‍ മറക്കാന്‍ പാടില്ലാത്ത വരികളാണ് ജെ. ഡബ്ലിയു. എന്‍ സുല്ലിവന്റെ ഈ വാക്കുകള്‍: "എല്ലാ ശാസ്ത്രീയാഭിപ്രായങ്ങളും തെറ്റാവാന്‍ സാധ്യത ഏറെയുണ്ട്. ഇന്നു നാം അംഗീകരിക്കുന്ന ചിന്താഗതികള്‍ യഥാര്‍ഥ്യമാവുന്നത് നിലവിലുള്ള നമ്മുടെ അനുഭവത്തിന്റെ പരിധി പരിഗണിച്ചു മാത്രമാണ്. സത്യം (Truth) ഇപ്പോഴും ശാസ്ത്രലോകത്ത് വൈജ്ഞാനികവും പ്രായോഗികവുമായ.ഒരു പ്രശ്‌നം (Pragmatic Affair) ആകുന്നു." ഇവ യഥാവിധി വിലയിരുത്തിയാല്‍ ഇന്ന് ബൂലോകത്ത് നിറഞ്ഞ് നില്‍ക്കുന്ന സയന്റിഫിക് ഫിലോസഫി വളരെ ദുര്‍ബലമാണെന്ന് കാണാം.

ഈ ദൗര്‍ബല്യത്തിന്റെ ഒരു ഭാഗമാണ് യുക്തിവാദികള്‍ എന്നറിയപ്പെടുന്ന ബൂലോക പുലികളെയും പിടികൂടിയിരിക്കുന്നത്. അവരുടെ ദൗര്‍ബല്യത്തെ അവര്‍ ശക്തിയായി കാണുന്നു. അതേ ശക്തി വിശ്വാസികള്‍ക്ക് ലഭിക്കാത്തതില്‍ അവര്‍ കുണ്ഠിതപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്നു. ചിലര്‍ വളരെ ആത്മാര്‍ഥമായി തന്നെ എനിക്കും മറ്റ് ഇതരവിശ്വാസികള്‍ക്കും കാര്യങ്ങള്‍ അറിയാമെന്നും എന്നാല്‍ മതത്തോടും മതഗ്രന്ഥത്തോടുമുള്ള പ്രതിപത്തിയാല്‍ (തീവ്രത എന്നാണ് പലപ്പോഴും അവര്‍ ഉപയോഗിക്കുന്നത്.) കാര്യങ്ങളെ മറച്ചുവെക്കുകയാണെന്നും വാദിക്കുന്നു. അവരോട് വിനയപൂര്‍വം പറയാനുള്ളത് കാര്യങ്ങള്‍ അറിഞ്ഞുകൊണ്ടുതന്നെയാണ് നിങ്ങളെ വിമര്‍ശിക്കുന്നത്. പക്ഷെ നിങ്ങളെക്കാള്‍ കൂടുതലായി ചിലകാര്യങ്ങള്‍ക്കൂടി ഞങ്ങള്‍ വിശ്വാസികള്‍ മനസ്സിലാക്കുന്നു എന്നതാണ് യാഥാര്‍ഥ്യം.

സയന്റിഫിക് ഫിലോസഫി എന്നറിയപ്പെടുന്ന കേവല യുക്തിവാദത്തിന്. മനുഷ്യനെ വഴികാട്ടാന്‍ കഴിയില്ല. ഒരു സമൂഹത്തിന് മാര്‍ഗദര്‍ശനമേകാനും. മതമുക്തമായ തോന്നിയപോലെ ജീവിക്കുന്ന അധര്‍മികളുടെ ഒരു സമൂഹത്തെ സൃഷ്ടിക്കാന്‍ ഈ യുക്തിവാദികള്‍ക്ക് കഴിഞ്ഞാലും അവര്‍ അതിന്റെ ഉത്തരവാദിത്തം അവര്‍ ഏല്‍ക്കുകയില്ല. മൂല്യങ്ങള്‍ക്ക് വിലകല്‍പിക്കുന്ന ഒരു സമൂഹത്തില്‍ അവരുടെ ശ്രമം പറ്റെ പരാജയപ്പെടുന്നത് ഒരു വസ്തുതയാണ്. മഹാബുദ്ധിമാന്‍മാരും ശാസ്ത്രത്തിന്റെ ആളുകളുമെന്ന് പറയുന്നവര്‍ മതവിശ്വാസികളുടെ മുമ്പില്‍ നിരന്തരം തോല്‍വി സമ്മതിക്കേണ്ടി വരുന്നത്. അവരുടെ കൈവശമുള്ളതില്‍ മനുഷ്യന് ശാന്തിയടയാന്‍ കഴിയാത്ത വിധം അപൂര്‍ണമാണ് എന്ന തിരിച്ചറിവ് ഭൂരിപക്ഷം മനുഷ്യരും പുലര്‍ത്തുന്നത് കൊണ്ടാണ്.

അതുകൊണ്ട് നാം നേരത്തെ സൂചിപ്പിച്ച ഗവേഷണ നിരീക്ഷണങ്ങളിലൂടെ മനസ്സിലാക്കാന്‍ കഴിയുന്ന പദാര്‍ഥത്തിനപ്പുറം മനുഷ്യചിന്തയെ കൊണ്ടുപോകാന്‍ സന്നദ്ധമാകുന്നവര്‍ മാത്രമേ മനുഷ്യരെ പൊതുവായി ബാധിക്കുന്ന വിശ്വാസത്തെക്കുറിച്ച് സംസാരിക്കുന്ന വേദിയില്‍ പരിഗണനാര്‍ഹമാകുന്നുള്ളൂ. അത്തരം ചില സാധ്യതകളെക്കുറിച്ച് അടുത്ത പോസ്റ്റില്‍ ചര്‍ച ചെയ്യാം.

Posted in: ദൈവം, യുക്തിവാദം, ലേഖനം